O Κούρος , και η Κόρη της Αρχαιοελληνικής μνημειακής γλυπτικής και ο… ισορροπιστής του Περιστερίου

του Κώστα Λαλένη
Με ρωτούν οι δημότες μας «τι είναι ο κούρος ο ισορροπιστής» που έστησε ο κ. Παχατουρίδης και μην έχοντας απάντηση να δώσω, ρώτησα με την σειρά μου τον δήμαρχο και την επί του πολιτισμού αντιδήμαρχο στο δημοτικό συμβούλιο και μου απάντησαν ότι είναι μνημείο!!! Μάλιστα επιτίμησαν την αντιπολίτευση και τον γράφοντα διότι όλοι εμείς της μειοψηφίας απαξιώσαμε το συγκεκριμένο «μνημείο».Προς στιγμήν αισθάνθηκα απορία, έκπληξη, απογοήτευση και αργότερα θυμό για την απαξίωση [πιθανότατα την άγνοια] της έννοιας του μνημείου αλλά και για το ύφος με το οποίο η διοίκηση του δήμου χειρίζεται τον πολιτισμό στο Περιστέρι το οποίο έχει πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν, ελπίζω και μέλλον. Γρήγορα όμως συνειδητοποίησα ότι βρίσκομαι στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου – όπως την κατάντησε ο δήμαρχός της- και όχι στην αίθουσα του μεγάρου μουσικής. Ασφαλώς και δεν απαξιώνουμε τους καλλιτέχνες και τα έργα τους, αλλά εξίσου κύριε δήμαρχε δεν μπορείτε να απαξιώνετε και να προσβάλλετε τα μνημεία. Γιατί μνημείο κύριοι της διοίκησης είναι οποιοδήποτε οικοδόμημα, στήλη, άγαλμα η γλυπτό το οποίο δημιουργείται ως εκδήλωση τιμής και μνήμης για πρόσωπο που έχει πεθάνει η για σημαντικό γεγονός εθνικό ,ιστορικό ,πολιτιστικό, κλπ. Και όχι ότιδήποτε στήνετε εσείς στην πόλη. Μετά από αυτήν την.. «μνημειώδη» λοιπόν τοποθέτηση στο ερώτημά μου δεν είχα την απαίτηση να μου απαντήσουν για τον κούρο της αρχαιότητας και για την εποχή που ανήκει διότι πολύ απλά δήλωσαν άγνοια. Ας θυμηθούμε λοιπόν την αρχαία ιστορία μας για να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Αρχαιοελληνική μνημειακή γλυπτική. Η ελληνική γλυπτική των αρχαίων χρόνων στην πορεία της διαμόρφωσής της μέσα στους αιώνες δέχθηκε επιρροές κυρίως από πολιτισμούς που διασταυρώνονταν στους μεγάλους εμπορικούς δρόμους. Παρόλα αυτά κατόρθωσε σε ένα μικρό χρονικό διάστημα να αναπτύξει ένα χαρακτηριστικό περίγραμμα, στην μορφή της μνημειακής γλυπτικής, το οποίο λειτούργησε σαν βάση για την ανάπτυξη της τέχνης στον αποκαλούμενο δυτικό πολιτισμό. Εχουμε τρεις περιόδους της μνημειακής γλυπτικής Την Αρχαϊκή την Κλασσική και την Ελληνιστική περίοδο. Θα ασχοληθώ με την Αρχαϊκή περίοδο [Αρχαϊκή πλαστική από το 625 π.Χ. ως το 570 π.Χ.] γιατί αυτή αφορά το αντικείμενό μας. Περίπου στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. ιδρύεται στο δέλτα του Νείλου από Ελληνες μισθοφόρους ένας εμπορικός σταθμός, η Ναύκρατη. Με αφορμή το σταθμό αυτό αρκετοί καλλιτέχνες γνωρίζουν την Αιγυπτιακή αρχιτεκτονική και γλυπτική. Τόσο το τεράστιο μέγεθος των αγαλμάτων όσο και το σκληρό υλικό από το οποίο ήταν κατασκευασμένα [γρανίτης η πορφυρίτης] αποτελούν μια νέα πρόκληση. Ετσι θα αρχίσουν να κατασκευάζονται γλυπτά από μάρμαρο με υπερφυσικές διαστάσεις[μνημειακές]. Κυρίαρχος τύπος αγαλμάτων αυτής της περιόδου είναι ο «κούρος» και η «κόρη». Ο κούρος. Στόχος της αρχαϊκής πλαστικής είναι ο κούρος ο «ανδρόπαις», που θα απασχολήσει τους γλύπτες για πολλά χρόνια. Πρόκειται για αναπαράσταση νέου, που στην καλύτερη στιγμή της ζωής ,τη γεμάτη ζωντάνια και σφρίγος μπορεί να τοποθετηθεί είτε ως ανάθημα [ κάτι ανάλογο με το τάμα] στα ιερά η τους τάφους είτε ως εικόνα του ίδιου του θεού. Ως το 570 π.Χ. ο κούρος εικονίζει ένα γυμνό νέο που στέκεται κατενώπιον [δηλαδή στέκεται προς τα εμπρός].Προβάλλει το αριστερό του πόδι, ενώ τα χέρια του ακουμπούν στους μηρούς με τα δάκτυλα σφιγμένα σε γροθιές. Το σώμα είναι γυμνασμένο και τα μαλλιά είναι μακριά σχηματίζοντας πλεξούδες που πέφτουν δεξιά και αριστερά στο λαιμό. Το πρόσωπο είναι μεγάλο και τριγωνικό. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι το ελαφρύ χαμόγελο, γνωστό ως «αρχαϊκό μειδίαμα». Η κόρη. Η κόρη είναι ντυμένη, με τρόπο μάλιστα που στην πρώϊμη αρχαϊκή περίοδο δεν τονίζει ιδιαίτερα το θηλυκό στοιχείο, με βαθμιαία απογύμνωση όσο περνούν τα χρόνια .Τα πόδια είναι κολλητά το ένα με το άλλο. Το ένα χέρι ακουμπά στον μηρό ενώ το άλλο διαγώνια στο στήθος .Το πρόσωπο είναι τριγωνικό και τα μαλλιά σε πλεξούδες πέφτουν δεξιά και αριστερά από το κεφάλι. Τα κύρια χαρακτηριστικά των πρώτων αγαλμάτων αυτής της περιόδου είναι το στέρεο στήσιμο των μορφών και το μεγάλο μέγεθος [ γι αυτό ονομάζεται μνημειακή πλαστική] που φτάνει ακόμα και τα 11 μέτρα. Τόσο οι κούροι όσο και οι κόρες σκαλίζονταν μαζί με την πλίνθο, με την βάση δηλαδή που ήταν συμφυής με το άγαλμα και ακολουθούσε το περίγραμμα των ποδιών του. Αυτά κύριε δήμαρχε και κυρία επί του πολιτισμού αντιδήμαρχε για τους κούρους και τις κόρες τις αρχαιότητας μένει τώρα να μάθουμε από εσάς για τον κούρο τον ισορροπιστή. Κώστας Λαλένης